Programma 2 Sterke sociale samenleving

• De begrote uitgaven € 38,9 miljoen zijn in 2026 en dit hiermee het grootste programma is;
• De belangrijkste kostenposten de taakvelden Maatwerkvoorziening Wmo (€ 3,4 miljoen), de  taakvelden Jeugdhulp (ambulant en verblijf) (€ 6,8 miljoen), het taakveld Inkomensregelingen (€ 6,8 miljoen) en ter taakveld Sport € 3,1 miljoen) zijn;
• Belangrijkste risico’s zitten in het sociale domein en onderwijshuisvesting.

Toelichting programma

Iedereen doet mee, dat is ons motto. Een samenleving waarin iedereen op voet van gelijkheid mee kan doen en waarin de mogelijkheden, talenten en eigen regie van onze inwoners centraal staan: een inclusieve samenleving. In clubs, kerken en verenigingen, op school, op het werk of in de buurt. Wij zijn zorgzaam voor iedereen en willen dat iedereen zich veilig kan voelen.
We kijken naar wat onze inwoners echt nodig hebben. Dat vraagt om een integrale benadering waarbij de gemeente, professionele en maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven, het verenigingsleven en inwoners samenwerken. Ook kerken vervullen hierbij, met hun eigen kenmerken, een belangrijke en zinvolle rol. Vanuit vertrouwen en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Daarbij kijken we over de eigen grenzen van de organisatie of domeinen heen. Het gaat niet alleen om sociale aspecten, maar ook om fysieke en economische aspecten in hun onderlinge samenhang. Zoals de beschikbaarheid van een woning en werk.

Maatschappelijke Agenda

De Maatschappelijke Agenda 2022-2026 is onze leidraad voor het beleid in het sociale domein. In 2022 is de Maatschappelijke Agenda uitgewerkt in een Uitvoeringsplan dat we jaarlijks actualiseren. We voeren de acties o.b.v. de Maatschappelijke Agenda als gemeente deels zelf uit, maar een groot deel van de uitvoering ligt ook bij maatschappelijke organisaties. Zij werken samen om zo goed mogelijk bij te dragen aan het welzijn van en de zorg voor onze inwoners.
Het overkoepelende doel van onze Maatschappelijke Agenda is om, ook op termijn, de ondersteuning van zorg voor onze inwoners kwalitatief goed én betaalbaar te houden. Dit is een grote uitdaging in een tijd van groeiende problematiek bij onze inwoners, personeelskrapte en inflatie. Toch zetten we ook in 2026 en verdere jaren in op goede zorg en meer preventie door het stimuleren van de eigen kracht van inwoners, waar nodig met ondersteuning van onze maatschappelijke organisaties.
In 2026 gaan we de Maatschappelijke Agenda actualiseren. Hierbij zullen we in een interactief proces met onze inwoners, maatschappelijke partners en de politiek de doelen en resultaten van de Maatschappelijke Agenda 2022-2026 evalueren. De uitkomsten van deze evaluatie vormen, samen met de landelijke afspraken en regels, de basis voor de Maatschappelijke Agenda voor de komende jaren.

Van zorg naar preventie

In landelijke akkoorden tussen rijk, gemeenten en zorgverzekeraars wordt steeds meer ingezet op de transformatie van zorg naar preventie. Dit gebeurt o.a. in het Integraal Zorgakkoord (IZA) met als onderdeel het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en de aanvulling hierop: het Aanvullend Zorg en Welzijn Akkoord (AZWA). Het doel van deze akkoorden is om inwoners gezond en de zorg betaalbaar te houden, door in zorg en welzijn meer integraal en meer preventief te gaan werken. Deze beweging past één op één in de lijn die wij als gemeente Wierden al hadden ingezet met onze Maatschappelijke Agenda. Werken aan preventie in het sociaal domein is hiermee een kerntaak van de gemeente geworden.

In het kader van het IZA moeten gemeenten regionaal meer samenwerken met o.a. gezondheidszorg en zorgverzekeraars. De doelen die we daarbij nastreven en activiteiten die we daarvoor ondernemen liggen vast in het Regioplan Twente via de Twentse Koers.

Het GALA heeft als doel dat we lokaal zorgen voor meer integrale samenwerking aan gezondheid en preventie. Beide beleidslijnen van het rijk worden ook in 2026 bekostigd door inzet van specifieke uitkeringen (SPUKs).

In 2025 is op landelijk niveau in aanvulling op het IZA het Aanvullend Zorg en Welzijn Akkoord  (AZWA) opgesteld. In het najaar van 2025 moet duidelijk worden of alle partijen (zorg, gemeenten, welzijn etc.) definitief akkoord gaan met de gemaakte afspraken uit het AZWA.
Ook moet in de loop van 2025 bepaald worden wat de definitieve (financiële) randvoorwaarden bij de uitvoering van het AZWA zullen zijn. Volgens de nu bekende planning loopt de lokale SPUK GALA door t/m 2026 en de regionale SPUK IZA t/m 2028.

Tegelijkertijd start de bekostiging van de afspraken van het AZWA in 2026. Hoe dit financieel-technisch vorm gegeven gaat worden is medio 2025 nog niet bekend.

Geïndiceerde zorg en inkoop

In 2024 is de nieuwe inkoop huishoudelijke ondersteuning ingegaan en zijn de regionale aanbestedingen voor jeugdhulp en Wmo begeleiding individueel en dagbesteding afgerond. Deze hebben geleid tot nieuwe inkoop van de laatstgenoemde diensten per 1-1-2025.

In 2025 is verder gewerkt aan de implementatie van de nieuwe inkoop. Hierbij is afgesproken om vooralsnog de werkwijze t.a.v. de gezinshuizen uit 2024 voort te zetten, omdat hierbij nog nader overleg tussen de gemeenten en zorgaanbieders nodig is over de te hanteren voorwaarden.
Zoals eerder geconstateerd zien we in de gemeente Wierden, net als in andere gemeenten, de aantallen inwoners die zorg vragen en de complexiteit van de problematiek nog steeds toenemen. Dit vraagt ook in 2026 en verder om een adequate lokale en regionale uitvoeringsorganisatie en stevige inzet van het voorveld om de eigen kracht en omgeving van onze inwoners te versterken. Ook willen we nog meer preventief werken om waar mogelijk zwaardere problematiek te voorkomen.
Voor de huishoudelijke ondersteuning geldt op basis van landelijke regels nog steeds het abonnementstarief. Dit is voor veel inwoners relatief voordelig en heeft daarmee een aanzuigende werking. Het Rijk heeft al langere tijd een wetsvoorstel in voorbereiding om het abonnementstarief te vervangen door een inkomens- en vermogensafhankelijke bijdrage. De laatste stand van zaken (medio 2025) is dat het Rijk het voornemen heeft om deze wetswijziging in te voeren per 1-1-2027, maar dat dit onderwerp bij de val van het kabinet controversieel is verklaard. Hierdoor kan de invoering, die al eerder uitgesteld is, verder vertraagd worden. De verwachting is dat de invoering van het abonnementstarief de vraag naar HO zal drukken en/of de inkomsten zal verhogen.